Bilimsel araştırmalarda artış gerçeklikçe yeşil çayın faydaları, siyah çayın bağırsaktaki probiyotikleri beslenemesi ve zayıflamaya olan etkilerini daha çok keşfediyoruz. Çay, iltihabı ve kanserle savaşta yardımcı olmağa yardımcı olan doğal bileşikler olan polifenoller açısından zengindir.

Önemli Noktalar

  • Yapılan bir çalışmada, haftada bir ila altı gün yeşil çay içen kişilerin, içmeyenlere göre bunama risklerinin daha az olduğu görüldü.
  • Yeşil çayda bulunan epigallocatechin-3-gallate (EGCG) kan basıncını dengeleyen, kilo kontrolü sağlayan güçlü bir antioksidandır.
  • Yeşil çay ayrıca psikoaktif özelliklere sahip bir amino asit olan teanin içerir.

Çay, sudan sonra dünyada en çok tüketilen içecektir. Türkiye’de siyah çay, yeşil çaya göre daha çok tercih edilir. Siyah ve yeşil çay (aynı zamanda oolong, koyu ve beyaz çaylar) aynı bitkiden gelir. Camellia sinensis adı verilen her zaman yeşil olan bir bitki olan çayı temelde birbirinden farklı kılan şey antioksidanları yaratan işleme yöntemi ve oksidasyon derecesidir-yani oksijene maruz kalma-

Siyah çay hem toplandığında hem de oksidasyon sürecini hızlandırmak için daha sonra ezildiğinde oksitlenir. Fermantasyon işleminin yanı sıra siyah çayın oksidasyonu; çay yapraklarının ezilip toz haline getirilmesi ve oksidasyon işlemi ile eskitilmesi ile oluşan bir süreçtir. Siyah çay yapımında “tam” oksidasyon çayın bayatlaması ihtimalinden dolayı önlenir. Yeşil çayın ise yaprakları hafifçe buharda pişirilir.

Siyah çay, rengini içerdiği bir tür antioksidan olan tanelerin bolluğundan alır. Antioksidanların geri kalanı, siyah çay oksitlendiğinde ortaya çıkar ve kimyasal olarak Epigallocatechin gallate polifenoller (EGCG’ler) adı verilen karmaşık flavonoidlere dönüşür.

Hem siyah hem de yeşil çay benzer miktarda flavonoid ve antioksidanlar içerir. World of Tea’nin açıklamasına göre kateşin tüm çaylarda bulunur. Kontrollü oksidasyon, çaylardaki kateşinlerin bileşimini değiştirir. Bu süreç çay yapraklarının yuvarlanması ve yumuşatılmasından sonra başlar. Oluşan reaksiyon, çay kateşinlerini siyah çayın theaflavinlerine ve thearubiginlerine dönüştürür:

Kateşinlerin theaflavinlere ve thearubiginlere dönüşümü, oksidasyon ne kadar uzun olursa, bitmiş çaydaki kateşin miktarının o kadar düşük olduğu anlamına gelir. Bu nedenle, oksitlenmiş siyah çay daha az kateşin içerir, ancak bol miktarda EGCG polifenol içerir. Oksitlenmeyen yeşil çay yaprakları bu nedenle kateşinlerle doludur.

Yeşil Çaya ‘Süper Güçlerini’ Veren Nedir?

Araştırmacılar, kateşinlerin yeşil çaya “süper gücünü” verdiğine inanıyor. Yeşil çay, kuru yaprak ağırlığının %30’unu oluşturan polifenol adı verilen doğal bitki bileşenleri açısından zengindir.

Bu polifenol grubu içinde, en güçlü kateşinlerden biri olan epigallocatechin-3-gallate (EGCG) bulunur. Siyah çay gibi yeşil çay da kan-beyin bariyerini geçen, beyinde sakinleştirici özelliği bulunan ve psikoaktif özelliklere sahip bir amino asit olan L-theanine içerir.

BileşenEtki
EGCG (Epigallocatechin Gallate)Anti-kanser, anti-inflamatuvar, anti-oksidan
L-TheanineStres azaltma, dikkat arttırma, rahatlama
KateşinlerAnti-kanser, anti-inflamatuvar, anti-oksidan
KafeinDikkat arttırma, enerji arttırma, metabolizma hızlandırma

Theanine, gama-aminobütirik asit (GABA), serotonin, dopamin ve alfa dalgası aktivitesinin seviyelerini arttırır, zihinsel ve fiziksel stresi azaltır ve rahatlama hissi yaratır. Theanine yaşa bağlı hafıza düşüşünü önlemeye yardımcı olur, beyninizin dikkat ve karmaşık problem çözme ile ilgili alanlarını etkiler ve uyku kalitesini arttırarak daha rahat uyumamızı sağlar.

Yeşil çayın insan vücudu üzerindeki etkilerinin incelenmesi ile ulaşılan bulgular yeşil çayın sağlık açısından birçok faydası olduğu görüldü. Peki yeşil çay neye iyi gelir? Aşağıdaki bölüm, yeşil çayın faydalarını detaylandırmaktadır.

Yeşil Çayın 9 Faydası

Yeşil çay içmenin kalp hastalığına bağlı ölümleri azaltmaya yardımcı olduğu; aşağıdaki araştırmada da düşük kan basıncı, oksidatif stres ve kronik inflamasyon dahil olmak üzere yeşil çay tüketiminin tüm faydalarını görülmektedir. 

  • Kalp Sağlığı — Yeşil çay, siyah çay gibi hem kan akışını hem de atardamarların gevşemesini iyileştirir; araştırmalar, her gün birkaç fincan yeşil çayın endotel fonksiyonu üzerinde yararlı bir etkiye sahip olabileceğini ve bunun da kardiyovasküler riski azaltabileceğini göstermektedir. Bu çalışma ile atardamarların gevşeme ve kan akışını iyileştirme sayesinde EGCG’nin damar sertliği, serebral trombüsi kalp krizi gibi rahatsızlıklardan korunma konusunda etkili olduğu görülmüştür. Ve yeşil çay çalışmalarının bir listesini derleyen Harvard Heart Letter’a göre“Gözlemsel bir çalışmada yeşil çay içen kişiler, içmeyenlere göre yüzde 28 daha düşük koroner arter hastalığı riskine sahiptir. Siyah çayın kalp riski üzerinde hiçbir etkisi yoktur. 14 randomize, plasebo kontrollü klinik çalışmanın bir başka meta analizi, yeşil çayın LDL kolesterol ve trigliserit düzeylerini önemli ölçüde düşürdüğünü buldu.  Kalp sorunlarına karşı diyet listesine yeşil çay eklenmemeldir. Yeşil çayda bulunan yüksek oksalat seviyesi nedeniyle günde 5 bardaktan fazla içilen çay, böbrek taşı riskini artırmaktadır. Yeşil çay kontollü tüketildiğinde kardiyovasküler sağlığı da olumlu yönde etkiler. Bunun yanı sıra yasemin aromalı yeşil çay da sağlık kalp sağlığı açısından birçok faydaya sahiptir.
  • Tip 2 Diyabet – Yeşil çay tüketiminin kan şekerini kesin olarak düşürüp düşürmeyeceği konusunda henüz net bir bilgi yok ancak yapılan bazı çalışmalar bu teoriye olumlu bir ışık tutmaya başlıyor. Örneğin, oral takviyelerle yapılan bir çalışma, yeşil çaydaki EGCG’nin genetik olarak diyabetik farelerde glikoz toleransını artırmaya yardımcı olduğunu gösterdi.İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nde bir grup bilim insanı tarafından yapılan bir başka araştırma, yeşil çayın orta derecede diyabetik farelere popüler diyabetik ilaç Avandia’dan daha iyi yardımcı olduğunu gösterdi (Yüksek diyabetik denekler üzerinde hiçbir etkisi olmadı)
  • Kilo Kaybı — Yeşil çay kateşinlerinin uzun süreli tüketiminin yağ yakmak için faydalı olduğuna ve yağ oksidasyonu ve termojenez seviyelerini artırmak için diğer kimyasallarla birlikte çalışarak kilo vermeye yardımcı olabileceğine dair bazı araştırmalar vardır. Sıcak veya soğuk olarak da tüketilebilen yeşil çay diyet yapanlar için önemli bir unsurdur.
  • Kemik Sağlığı — 2010 yılında fareler üzerinde yapılan bir araştırma ile, alfacalcidol adı verilen, D vitamini formuyla birleştirilen yeşil çay polifenollerinin kemik yapısını ve gücünü artırdığı görüldü. Karışım, lipopolisakkarit (LPS) kaynaklı kronik inflamasyonun neden olduğu kemik hasarını tersine çevirebilir ve bu da osteoporoz riskini azaltabilir. 
  • Göz Sağlığı — Yeşil çaydaki kateşinler, glokom ve diğer göz hastalıklarına karşı korunmanıza yardımcı olabilir. Araştırmalara göre, bileşiklerin sindirim sisteminizden gözlerinizin dokularına geçtiğini bulundu. Çalışma sırasında, yeşil çayda bulunan kateşinler, sıçanlara çay verildikten 30 dakika ila 12 saat sonra, gözün çeşitli bölgelerine emildiği görüldü. 
  • Kanser — Yeşil çay bileşenlerinin inflamasyon, hücre sinyalizasyonu, hücre motilitesi ve anjiyogenez ile ilgili proteinlerin ekspresyonunu düşürdüğü ve yeşil çay alımıyla kanser riskinin azaldığı görülmüştür(yumurtalık ve meme dahil). Araştırmalar, yeşil çay polifenollerinin tümör hücrelerinin üretimini ve yayılmasını durdurmak için moleküler yollar üzerinde hareket ettiğini, tümörleri besleyen kan damarlarının büyümesini de engellediğini göstermiştir.
  • Ruh Sağlığı — Yeşil çay, ruh sağlığını olumlu yönden etkiler. 2008 tarihli bir araştırmaya göre, özellikle L-theanine içeriği zihninizi rahatlatabilir ve sizi uyuşukluğa neden olmadan uyarabilir. Çalışmada katılımcılardan 50 miligram L-theanine tüketmeleri istendi ve 45, 60, 75, 90 ve 105 dakika sonra elektroensefalograf (EEG) testi ile seviyeleri ölçüldü. Araştırmacılar, L-theanine alan katılımcıların alfa frekans dalgasın, plasebo alanlara kıyasla daha yüksek olduğunu kaydetti. Meditasyon yapmak aynı şekilde çay içmenize gerek kalmadan alfa beyin dalgasını arttıran yöntemlerden biridir.
  • Enerji Artışı —  Yeşil çaydaki kafein içeriği yağ asitlerini harekete geçirerek popüler spor içeceklerine kıyasla daha sağlıklı bir enerji içecek olarak görülmektedir. Enerji takviyesi olarak da kullanılan yeşil çay toz şeklinde veya demleme yapılarak tüketilebilir.
  • Antimikrobiyal Özellikler — Yeşil çaydaki kateşinler, ağzınızdaki Streptococcus mutans gibi bakterileri öldürme yeteneğine sahiptir. İlgili bir çalışmada, 20 ila 25 yaşları arasındaki 30 denek, yeşil çay, klorheksidin ve su olmak üzere üç gruba ayrıldı.İlk plak örnekleri alındı ​​ve katılımcılardan bir dakika boyunca ilgili oral solüsyonlarını kullanmaları istendi. Örnekler beş dakika sonra toplandı. Sonuçlar yeşil çayın klorheksidin kadar eşit derecede etkili olduğunu gösterdi. Bu bulguya göre yeşil çay, geleneksel ağız gargaralarına göre daha güvenli ve sağlıklı bir alternatif olabilir. Ayrıca yeşil çay ağız kokusunu azalttığı gibi cilde de iyi gelmektedir.

Her Hafta Yeşil Çay İçmek Zihinsel Gerilemeyi Yavaşlatabilir

Genel olarak, çay, meyve ve sebzelerden yaklaşık sekiz ila 10 kat daha fazla polifenol içerir, ancak araştırmacıların, çayın sağlık yararlarının anahtarı olduğuna inandıkları kateşinler olduğu için bu çalışmalarında en çok odaklandıkları şeydir.

Örneğin yeşil çay, beyin sağlığını koruma konusunda umut vaat ediyor. 2015’te yapılan bir çalışmada, haftada bir ila altı gün yeşil çay içenlerin, içmeyenlere göre daha az zihinsel gerileme yaşadığı görüldü. Buna ek olarak, araştırmacılar çay içenlerin çay içmeyenlere göre demans riskinin daha düşük olduğunu ortaya çıkardı.

Yeşil çay beyin hücrelerini arttırır mı?

Evet, yakın zamanda Çinde yapılan bir çalışmada yeşil çayın yapraklarındaki bileşenlerinde beyin hücrelerinin oluşumunu etkilediğini, hafıza ve öğrenme için destek sağladığı görülmüştür.

Yeşil ve siyah çayın faydaları arasında yeni beyin hücresi ücretimini desteklemesi, beyin sağlığını koruması gibi temel sebepler yatmaktadır.

Çay Tüm Vücut Sağlığı Toniği Olabilir

Çay yaklaşık 5.000 yıldır tüketilmektedir. MÖ 2737’de Çin İmparatoru Shen-Nung’un çay yapraklarını kaynar su kabına üflenmesiyle keşfedildi. Çay, o zamandan beri geleneksel bir içecek ve iyileştirici tonik olarak kullanılmaktadır. Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi: 

Yeşil çayın diğer geleneksel kullanımları arasında gaz tedavisi, vücut ısısını ve kan şekerini düzenleme, sindirimi teşvik etme ve zihinsel süreçleri iyileştirme yer alır.”

Yeşil Çay ve Siyah Çay Karşılaştırması

ÖzellikYeşil ÇaySiyah Çay
ÜretimYeşil çay, üretim sürecinde çabuk soğutulur ve yaprakların oksidasyonu engellenir.Siyah çay, üretim sürecinde yapraklar okside edilir ve daha koyu bir renk elde edilir.
İçerikYeşil çay, daha yüksek miktarda antioksidan olan EGCG içerir.Siyah çay, daha yüksek miktarda tein içerir.
TadYeşil çay, yaprakların çabuk soğutulması nedeniyle daha hafif bir tat ve aroması vardır.Siyah çay, yaprakların oksidasyonu nedeniyle daha koyu bir tat ve arom

Favorimiz Siyah Çay Bağırsaktaki Probiyotikleri Besliyor

Yeşil çayın faydalarına karşı saygımız yüksek, fakat siyah çayın son zamanlarda artan faydaları göz önüne alındığında farklı bakış açıları çoğalıyor.

Siyah çayda bulunan moleküller bağırsak yolunda kalıyor ve bu durumda faydalı bakterilerin büyümesini ve enerji metabolizmasının oluşumunu arttırırlar. Sanki bir “lif” gibi hareket ederler.

Bağırsak sağlığını desteklemek özellikle beyin sağlığını,duygu durumunu, enerji ve sindirim için çok önemlidir

Çay Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Çayın bilinen fazla dezavantajı yoktur, ancak bilinmesi gereken temel konu: böcek ilaçları ve tarım ilaçlarını fazla kullanılmasıdır. 

  • Yeşil çay bitkilerinin, topraktan kurşunu emme özelliği olduğu bilinmektedir ve bu kurşun daha sonra bitkilerin yapraklarına alınır. Çin gibi aşırı endüstriyel kirliliğe sahip bölgelerde üretilen çaylarda önemli miktarlarda kurşun içerdiği bulunmuştur.
  • Bu nedenle, çay yapraklarındaki kurşunun çaya çok etkili bir şekilde sızdığı düşünülmese de, favorilerimden biri olan Matcha yeşil çayı tüketiyorsanız, bunun Japonya’dan gelmesi veya organik olarak olması önemlidir. Son birkaç yılda organik yeşil çay üretimine yönelen Çin’de yetiştirilen ve 2020’de yalnızca Pu’er City’de 132 şirketin açıkladığı toplam 186 organik çay sertifikası alarak Çin 1. sıraya yerleşti.

Matcha çayı, öğütülmüş çay yaprağının tamamını içerir ve normal demlenmiş yeşil çaydan sağlanan EGCG’nin 100 katından fazlasını içerebilir. 

Hem siyah hem de yeşil çaylar, organik olarak pestisit kullanılmadan yetiştirilmiş olsalar bile florür bakımından doğal olarak yüksektir. Bunun nedeni bitkinin, toprakta doğal olarak oluşan florür de dahil olmak üzere kök sistemi boyunca florürü kolayca emmesidir.

Çayınızın Sağlığa Faydalarını Artırmak İçin Yöntem

Bir fincan yeşil çay size 20 ila 35 miligram EGCG verecektir, bu nedenle günde üç kez size 60 ila 105 miligram EGCG sağlayacaktır.

Neticede yapılan araştırmalar çoğu insan için ideal oranın günde yaklaşık üç fincan olduğunu göstermektedir. “Mükemmel” bir fincan çay yapmak için birkaç basit yönerge:

  • Suyu bir çaydanlıkta kaynatın
  • Suyun aktarıldığında çok hızlı soğumasını önlemek için çaydanlığınızı veya fincanınızı önceden ısıtın. Çayı demleyeceğiniz demliğe veya çay bardağına az miktarda kaynar su eklemeniz yeterlidir. Ardından tencereyi veya bardağı bir kapakla kapatın. Varsa bir çay kaşığı ekleyin veya bir havluyla örtün. Isınana kadar bekletin, sonra suyu dökün
  • Çayı bir demlik, veya süzgeç içine dökün. Demlik veya süzgeç olmadan demlemek daha lezzetli bir çay yapmanızı sağlar. Her fincan çay için bir çay kaşığı ile başlayın veya çay paketindeki talimatları izleyin. Aromaya göre, az ya da çok çay kullanılabilir.
  • Kaynar su ekleyin. Eklediğiniz çay miktarı için doğru miktarı kullanın (yani 4 çay kaşığı çay için 4 bardak su ekleyin). İdeal su sıcaklığı, demlenen çayın türüne göre değişir:
  • Beyaz veya yeşil çaylar (tam yaprak) – Kaynamanın çok altında (170 ila 185 derece Fahrenheit veya 76 ila 85 santigrat derece). Su kaynadıktan sonra ocaktan alın ve yaprakların üzerine dökmeden önce beyaz çay için 30 saniye, yeşil çay için 60 saniye soğumaya bırakın.

Yeşil, Siyah ve Oolong Çayları Demleme Süreleri

  • Oolong çayları – dört ila yedi dakika
    • Siyah çaylar – üç ila beş dakika
    • Yeşil çaylar – iki ila üç dakika
  • İstenilen lezzet elde edildikten sonra süzgeci veya demliği çıkarmanız gerekir. Toz yeşil çay kullanıyorsanız, çayı bir süzgeçten geçirerek bardağınıza ve kalanları başka bir kaba dökün (ısıyı korumak için sıcacık bir kap ile örtün)

Yeşil çayı ne kadar süre demlemeliyiz?

Yeşil çay ortalama 2 ile 3 dakika demlenmesi yeterlidir. Bunun temel sebebi sıcaklıkla buluşan yeşil çay yapraklarında L-theanine hızlıca suya karışır, ayrıca aroması büyük bir çoğunluğu ilk 3 dakikada suya nüfuz eder.

Yeşil çay kahveden daha mı iyi?

Kahve antioksidan açısından yeşil çaya benzer ama daha fazla kafein içerir ve GABA reseptörlerini etkileyerek uykusuzluk yaratabilir. Yeşil çayda bulunan L-theanine, kafeinin verdiği zararlı etkileri azaltarak GABA reseptörünü olumlu etkiler ve uykusuzluk sorununu azaltır. Bu noktada kafein toleransı düşük olanlar için yeşil çay önerilir.

Diğer Makaleler: